Tüp Bebek Tedavisinde Embriyolojinin Önemi

Embriyoyu kavrayabilmek için gebeliğin doğal yollarda nasıl olduğunu bilmek gerekir. 

Yumurta hücresi tüpün içine geçip daha sonra cinsel beraberlikten sonra spermler yumurtaya ulaşıp yumurtayı dölledikten sonraki ilk evre, döllenmiş olan yumurta hücresi zigot ismini alır. Daha sonra, döllenip zigot ismini alan hücre, hücre bölünmesine başladığı zaman artık embriyo aşamasına gelmiştir. Döllenmiş olan yumurta hücresinin, hücre bölünmesi safhasına geçmiş olan dönemi embriyo adını alır. 

Daha sonra yumurta hücresi, yeni adı ile döllenmiş olan embriyo, tüpün içinde rahim içine doğru yolculuğa çıkarken, zaman içinde hücre bölünmesi sayısı artar ve embriyo hücresi rahime doğru gelirken hücre bölünmesi sayısını artırmaya devam eder. Yaklaşık 2-3 günlük bir seyahatten sonra rahim içine gelerek rahme yerleşir ve gebelik oluşur. 

Embriyo dondurma, özellikle son yıllarda gelişen hızlı embriyo dondurma işlemi olan vitrifikasyon dondurma sistemi, tüp bebekte başarı oranlarını taze dondurulmuş embriyo oranları ile eşit hale getirmiş, hatta daha iyi hale gertirmiş durumdadır. Bu da  çiftlere birçok avantajı beraberinde getirdi.

Normal bir embriyo transferinden sonra geride kalan kaliteli ve gebelik oluşturma potansiyelinin yüksek olduğu düşünülen embriyolar dondurulup saklanır. Çünkü, tüp bebek işlemi yüzde 100 garantili bir işlem değildir. Yani gebelik ilk seferde gerçekleşmeyebilir veya gebelik oluştuktan sonraki erken dönemde veya gebeliğin ilerleyen dönemlerinde farklı nedenlerle düşük gerçekleşebilir. Böyle bir durumda tekrar embriyo transferi gerektiğinde iğnelerin kullanılması, yumurtaların toplanması gibi aşamalardan geçmeden, hazır olan embriyolar rahim içi hazırlanarak transfer edilebilir. Burada embriyo transferinin avantajı devreye girer. 

İlk gebeliğin başarılı bir şekilde gerçekleştiği durumlarda, doğum gerçekleştikten 2-3 yıl sonra çift tekrar çocuk istediğinde, tekrar aynı aşamalardan geçmemek için dondurulan sağlıklı embriyolar kullanılabilir. Bu da çiftleri hem maddi hem de manevi anlamda pek çok yönden rahatlatır. Çünkü dondurulmuş embriyo transferi aşamaları ilk tüp bebek tedavisi başlangıcı aşamalarından çok daha kolay bir prosedürden oluşur. Belli aşamalar atlatılmıştır. Manevi anlamda yumurtalar toplandı mı, embriyo sağlıklı gelişimini tamamladı mı stresleri de yaşanmayacaktır. 

Bu prosedür ilaç kullanımı açısından da daha ucuz bir yöntemdir. 

Çok sıkı kontroller olmadığından, zaman tasarrufu da sağlar. 

Dondurulmuş embriyo ile tüp bebek tedavisinde, gebelikteki başarı oranları, taze embriyo transferi ile aynı, hatta son zamanlarda daha başarılıdır. Çünkü normal bir tüp bebek tedavisindeki yüksek hormonal seviyelerine çok fazla ulaşılmaz, doğala daha yakın bir yöntemdir. 

Bilimsel araştırmalara göre dondurulmuş embriyo transferi ile yapılan tüp bebek tedavisi doğala daha yakın yöntemlerden biridir ve taze embriyo ile yapılan tedaviye göre başarı oranı eşit veya daha yüksektir. 

Tüp bebek tedavisinde hedefimiz  mümkünse birden fazla embriyonun oluşması ve buna bağlı olarak elimizde birden fazla alternatifin olmasıdır. Doğal olarak akla "hangi embriyo neye göre seçilmelidir" sorusu akla gelir. 

Elde edilen embriyoların hangisinin gebelik potansiyeli taşıdığına karar verilirken, tüm dünyaca kabul edilmiş bazı kriterler vardır.

- Embriyoların hücre bölünme sayısı

- Bölünen hücrelerin birbiri ile eş büyüklükte olup olmadığı

- Embriyoların yüzeyindeki metabolik artık oranının yüzdesi

Embriyoların her gün belirli bir hücre sayısına bölünmesi ve rahim kanalında belirli bir hızda ilerlemesi gerekir. Yeterli performansı gösteremeyen embriyolar yavaş gelişiyor, daha hızlı bölünen embriyolar ise daha hızlı gidiyor demektir. İki uçtaki embriyoların da gebelik oluşturma potansiyeli daha düşüktür. 

Bölünen hücrelerin simetrik olması gerekir. Bölünen hücrelerin simetrisi embriyo seçiminde önemli rol oynar. 

Metabolik artıkların hücre yüzeyine oranı, tercihen yüzde 10'un altında olmalı. Her embriyo, yaşayan bir canlı ve embriyo yaşarken birtakım metabolik artıklar biriktirir. Bu artıkların çok fazla olması ve yüzeye yayılması sonucunda embriyonun bölünmesi yavaşlar ve gelişimi olumsuz yönde etkilenir. 

Tüm bu sonuçlar birleştirilerek, en ideal seviyede harekete ve hıza sahip embriyolar izlenir ve tüp bebek tedavisinde embriyo seçimi buna göre yapılır. 

Tüp bebekte embriyo transferi belki de işin meyvesinin alınacağı en önemli basamaktır. Bu basamağa gelirken, embriyo transferi yapılırken bu transferin de en uygun şartlarda yapılması, gebeliği sağlayacak en uygun şartların gözden geçirilmesi ve bundan sonra embriyo transferinin yapılması gerçekten çok önemlidir.

Embriyo transferinden önce hormon seviyeleri, rahim içi zarının bu embriyoyu kabul etmesi için uygun mu diye bakılır. Özellikle son yıllarda progesteron hormonunun zamanından önce yükselmesinin rahim içi zarının embriyoyu kabul etmesini olumsuz yönde etkilediği biliniyor. Bu nedenle transfer öncesinde, yumurta toplama işlemi günündeki progesteron hormonu seviyelerine çok dikkat ediliyor. 

Rahim içi zarının embriyoyu kabul edebilmesi için belirli bir kalınlığa ulaşması gerekiyor. Ulaşmazsa, embriyonun rahim içine yataklanması ve yerleşmesi daha zor oluyor. Bu sınır yaklaşık 7,5 mm'dir. Bu sınırın altındaki kalınlıklarda embriyo o ay transfer edilmez, dondurulup saklanır ve rahim içi zarının daha uygun bir kalınlığa gelmesi beklenir. 

Embriyo transferi öncesinde hastalarda karın gerginliği, mide bulantısı, kusma gibi, yumurtalıkların aşırı uyarılması ile ilgili bir bulgunun olup olmadığına da bakılır. Çünkü gebeliğin bu tabloyu daha da ciddileştirdiği biliniyor. Böyle bir durumda hipersitümilasyon, yumurtalıkların aşırı uyarılması ile, karında sıvı toplanması ile giden bu klinik durumun ilk bulguları varsa ve transfer sonrası bunun daha kötüleşeceği öngörülüyorsa, bu durumda da transfer yapılmaz, embriyolar dondurulup saklanır ve daha uygun bir zaman beklenir. 

Transfer öncesi, özellikle transfer günü öncelikle anne adayının rahat olması çok önemlidir. Çünkü stres rahmin kasılmasını artırır ve tutunmayı olumsuz yönde etkiler. 

Embriyo transferi ultrason eşliğinde yapılır. Rahmin daha net görülebilmesi için anne adayının transfer günü idrara sıkışması beklenir. Çünkü idrar kesesinin basısıyla rahim doğal pozisyonuna doğru eğilir. Embriyonun doğru yere verilebilmesi için de ultrasyon kullanılır. 

Embriyo transferi basit gibi görünen ama gerisinde birçok şart sağlanırsa başarılı olunabilen bir işlemdir. Bu nedenle tüm bu noktaların incelikle gözden geçirilip değerlendirilmesi başarlı bir embriyo transferi için çok önemlidir.