Tüp Bebek ile İlgili Merak Ettikleriniz

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Serkan Oral

"Tüp bebek tedavilerinde oluşan gebeliklerin normal yolla oluşan gebeliklerden var mıdır" sorusu tedaviye başlayacak olan çiftlerin en çok sorduğu sorulardan bir tanesidir. Bununla ilgili ilk yıllarda pek çok araştırma yapılmış ve oluşan gebeliklerin daha fazla komplikasyon içerip içermediği ya da doğacak bebeklerin daha fazla risk taşıyıp taşımadıklarıyla ilgili çok sayıda inceleme yürütülmüştür. Ancak bununla ilgili çok fazla veri halen elimizde yoktur. Şunu söyleyebiliriz ki, tüp bebek tedavisi ile oluşan gebeliklerin takibi oluşan gebeliklerin normal gebeliğe oranla daha fazla risk içermez.

Tabii ki gebeliğin ilk başında tüp bebek tedavisi ile gebe kalmış kadınların kullanması gereken ilaçlar normal yolla gebe kalan kadınlara göre farklılık gösterir. Hekimler tüp bebek tedavisi yaptıran hastaların gebe kaldıktan sonraki endişelerini genellikle anlayışla karşılar. Hastanın endişelerini gidermeye yönelik kontroller sıklaştırılır ve bu kontrollerde hastanın endişesini giderecek uygulamalar gerçekleştirilir.

Tüp bebek tedavilerinde oluşan bebekler ya da tedavi sonrasında doğal bebeklere oranla ilerleyen yıllarda herhangi bir farklılıkları olmadığı, yeni doğan döneminde ya da çocukluk dönemimde herhangi bir risk taşımadığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.

Çocuk sahibi olmak için gerekli sperm sayısı

Bu sayının yaklaşık 15 milyonun üzerinde olması gerektiği kabul edilir. Ancak sadece sperm sayısının 15 milyonun üzerinde olması bir erkeğin çocuk sahibi olması için yeterli bir kriter değildir. Çünkü bu spermlerin hareketinin iyi olması, hareketinin doğal olması ve şekillerinin de normal olması gerekmektedir ki normal yolla çocuk sahibi olabilsinler. Buna ek olarak kadını mutlaka değerlendirmek, erkeğin eşini mutlaka değerlendirerek onun rahminde anatomik bozukluk olup olmadığını, tüplerinde her şeyin doğal olduğunu ve yumurtlama fonksiyonunun olduğunun tespit etmek gerekir.

Tüp bebek tedavisinin denenme sınırı         

Tüp bebek tedavisinin deneme sınırı tespit edilememiştir. Bilimsel olarak yapılan bir araştırmayla ya da bilimsel olarak belirlenen bir sınır yoktur. Bu nedenle hastalara "kaç kere tüp bebek tedavisi yaptırabiliriz" diye sorduklarında net bir cevap verilmemektedir. Hastanın yumurtası ve erkeğin spermi varsa isteği kadar tüp bebek deneyebilir. Ancak burada etik kuralları da göz önünde bulundurmak gerekir. Örnek vermek gerekirse hastanın doğum yapacağı yer ve doğuracağı yaş çok önemlidir. Çünkü 45 yaşından sonra oluşacak gebeliklerde hem canlı doğum hem de gebelik oranı düşmektedir. Bu nedenle tedavi sayısından ziyade tedavinin ne zamana kadar yapabileceği önemlidir.

Tüp bebek tedavisi süresi

Tüp bebek tedavisi âdet başından itibaren yaklaşık 17-18 gün kadar sürer ve 17-18 günün sonunda tüm işlemler sonlanmış olur. Ancak bunlar standart bir tüp bebek tedavisinde; yumurta toplama işlemi yapılıp, üzerine embriyo transferi yapıldıysa söz konusudur. Eğer yumurta toplandıktan sonra oluşturulan embriyo tamamen dondurulduysa bu işleme total freezing denilir. Total freezing işlemi yapıldıysa tedavi süresi uzayacaktır.

Embriyo transferi için yaklaşık 2 aylık bir süreç olmaktadır. Bu nedenle hastaları önceden bilgilendirerek programlarını ona göre yapmaları istenilir. 

Tüp bebek tedavisinde başarıyı artıran teknikler

Tüp bebek tedavisi yaptıran hastaların hekimlerine gittiği zaman en çok sordukları sorular "daha önce uygulanan tedaviden farklı bir şey yapılacak mı" ya da "tedavinin başarısını artırmak için yeni bir teknik uygulanacak mıdır" sorularıdır. Ancak bu sorunun karşılığında verilen cevaplar genellikle yetersiz kalır. Çünkü hastaların bu isteğine cevap verebilecek, başarıyı gerçekten artırdığı gösterilecek teknikler bilimsel olarak kanıtlanmış teknikler değildir.

Gazetede, medya kanallarında "tüp bebek tedavisinin başarısını artırıyor" şeklinde lanse edilen tekniklerin birçoğu bilimsel olarak başarıyı artırdığı kanıtlanmış teknikler değildir. Bu nedenle hekimlerin hastalarına önereceği tedavilerde gerçekten bilimsel olarak başarıyı artırdığı gösterilmiş tedavilerin uygulanması gerekmektedir.

Hastanın daha önce yapılmış tüm tetkiklerinin ve tüm işlemlerinin değerlendirilmesi gerekir. Bunun dışında hastaya rahim filmi çekilmemişse rahim filimi çekerek tüplerin kontrol edilmesi çok önemli bir başarı sağlayabilir.

Histeroskopi ile ilgili, yani rahim içerisine ışıklı bir kamera ile bakma işlemi daha önceden tüp bebek tedavisinde başarıyı artırdığı söylenmekteydi, ancak yeni çalışmalarda gereksiz yere yapılan histeroskopi işleminin tüp bebek tedavisinde başarıyı artırmadığı gösterilmiştir. 

Tüp bebek tedavisinde başarıyı yakalayabilmek için gerekli genetik incelemelerin de yapılması gerekir. Anne ve baba adayının kromozom yapılarında bir problem varsa mutlaka hastaya PGT (Preimplantasyon Genetik Tanı) denilen; embriyoları oluşturduktan sonra transfer etmeden önce yapılan embriyo biyopsisiyle embriyoların genetik yapılarının araştırılması işlemi yapılarak embriyo tutunma başarısı ve gebelik başarısı artırılabilir.

Tüp bebek tedavisinin riskleri

Tüp bebek tedavisi risksiz bir tedavi olarak kabul edilir. Ancak kendi içerisinde bir takım riskler barındırır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir.

- Toplanan yumurtaların olgun olmaması

-Toplanan yumurtaların döllenmemesi

-Embriyonun kalitesiz olması

Ancak daha önemlisi kadın vücudunda oluşacak olumsuzlardır. Tüp bebek tedavisi kadınlarda yumurtalıkların aşırı uyarılması (Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu) gibi risklere neden olabilir. Bu durum genellikle polikistik over hastalarında görülen bir sonuçtur. Tedaviye başlamadan önce bu ihtimali görebilir ve bu ihtimalin oluşmasını engellemek için bir takım önlemler alınabilir.

Tüp bebek tedavilerinde son bir komplikasyon olarak değerlendirilecek şey ise çoğul gebeliklerdir. Günümüzde çoğul gebelikler komplikasyon olarak değerlendirilir ve tedavi tam anlamı ile başarılı olarak değerlendirilemez. Özellikle bebeklerin erken doğumu, oluşabilecek riskler, annede düşük ihtimalinin artması, erken doğum riski gibi nedenlerle çoğul gebelikler önerilmemektedir. Bu anlamda tüp bebek tedavisinde tek embiryo transferi tavsiye edilir.